Hoe lang gaan we nog door met geld in de economie te pompen? Zijn we al niet te afhankelijk van de financiële sector? Is het niet juist tijd om de geldstromen veel directer te koppelen aan maatschappelijk nut? Leer van de kredietcrisis in plaats van eraan ten onder te gaan.
De economie dat zijn we zelf. En via de economie zijn alle aardbewoners afhankelijk van elkaar. Als bankdirecteuren hoge bonussen krijgen, kan dat niet anders dan ten koste van andere mensen gaan. De vraag dient zich aan op grond waarvan de steeds grotere inkomensverschillen te rechtvaardigen zijn. Is een aandelenhandelaar nuttiger dan een vuilnisman of een onderwijzer?
Mulder en Koster vroegen een reeks economen of de economie moet groeien. Hun conclusie: het moet niet. Het is uiteindelijk een keuze. Op maatschappelijk niveau en ook op persoonlijk niveau. De meeste mensen willen almaar meer consumeren. Zijn ze daarmee niet het slachtoffer van hun eigen driften? Mensen met meer economische macht gebruiken die doorgaans voor de bevrediging van hun eigen behoeften. Maar willen we dat ook?
Joseph Beuys, een van de invloedrijkste kunstenaars uit de twintigste eeuw, stelde in zijn Aufruf zur Alternative dat we als we dat willen met elkaar kunnen afspreken om onze economie niet op macht en egoïsme te bouwen. Investeringen in bedrijven zouden we kunnen doen vanwege het maatschappelijk nut in plaats van uit winstoogmerk. Het is toch ons geld? Als we banken in staat stellen dat als krediet te verstrekken kunnen we daar ook de voorwaarden aan koppelen. De inkomensverdeling zou niet op privileges gebaseerd moeten zijn maar op redelijkheid. En ga nou niet zeggen dat het niet kan. Wees dan eerlijk en zeg dat je het niet wilt. Volgens Beuys is elk mens kunstenaar en kunneRn wij ook de maatschappij vormgegeven als sociale plastiek.
Zijn inspirator Rudolf Steiner stelde al dat geld in tegenstelling tot economische goederen niet slijt. En dat het heel praktisch zou zijn om ook geld na een zekere tijd te laten ontwaarden. Dan is de kringloop weer rond. Wat is een gezonde hoeveelheid geld in een economie? Hebben we er nu niet veel te veel van? De financiële sector zet op jaarbasis wereldwijd veertig keer zoveel om als de reële economie. Als geld zou “sterven” zouden we ook een ander probleem kunnen oplossen. De financiering van het geestelijk-culturele leven, zoals kunst, cultuur, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. We kunnen geld in de laatste kringloop waarin het nog waarde heeft schenken aan deze culturele zaken. Een gezonde economie houdt zo de balans tussen koopgeld voor waren, leengeld voor investeringen en schenkgeld voor het maatschappelijk eveneens noodzakelijke en onmisbare culturele leven.
We pompen dan het geld niet blindelings door de economie in de hoop dat iedereen zijn graantje mee kan pikken. Maar we sturen het zelf bewust de goede kant op. We kunnen het. Als we het eerst maar willen. Dan vinden we vervolgens de juiste weg.
www.impuls21.net/pdf/aufruf_zur_alternative.pdf
R. Steiner, Nationalökonomischer Kurs
Feiko van der Veen 