In Geld en duurzaamheid van Bernard Lietaer e.a. staan een aantal interessante voorstellen voor alternatieve geldvormen. Burgers, bedrijven en gemeenten zouden dit geld kunnen gebruiken om er lokaal een duurzame economie mee te stimuleren. Lietaer heeft ondermeer bij de Belgische Centrale Bank de komst van de euro voorbereid. En is door Business Week in 1990 uitgeroepen tot top trader in de valutahandel. Hij schrijft nu als hoogleraar over de wenselijkheid van een “monetair ecosysteem” met vele naast elkaar werkende valuta. Dat zou het monopolie op geldschepping in een nationale munt moeten doorbreken. Hieronder beschrijf ik twee van zijn voorbeelden.

Trade Reference Currency

De TRC is een privaat uitgegeven ‘handelsreferentievaluta’, die een toeslag in de vorm van liggeld vraagt. Hij is volledig ondersteund door een standaardpakket van een dozijn van de belangrijkste goederen en diensten op de wereldmarkt. Bijv. cacao, koper, tarwe, CO2-uitstootrechten, enz. De waarde van dit pakket is veel stabieler dan van een nationale valuta. Internatonaal handelende bedrijven kunnen hun overtollige inventarisgoederen aan de TRC Alliantie verkopen, bijv. een miljoen vaten olie, die ze waardeert op grond van de prijs die het standaardpakket waard is. De Alliantie crediteert de rekening van de verkoper met als rekeneenheid de waarde van het standaardpakket. Stel dat de voorraad olievaten €100.000.000 waard is, en het standaardpakket €200, dan worden 500.000 TRC’s op de rekening geschreven. Met deze TRC’s als valuta kunnen bedrijven die lid zijn van de Alliantie onderling handelen. Zolang zij de TRC’s vasthouden betalen zij ligkosten, bijv. 4% per jaar. Dit zijn de kosten die de Alliantie moet maken om zijn werk te kunnen doen. Het liggeld bevordert de omloopsnelheid van de TRC’s. Als iemand uit de keten van gebruikers van zijn TRC’s af wil, kan hij ze omwisselen in gewone valuta. Hij betaalt daarvoor wel 2% transactievergoeding. Dit stimuleert het zo lang mogelijk gebruiken binnen de ledenkring.

Met de TRC zijn de bedrijven voor hun internationale handelstransacties veel voordeliger uit dan met de nu gebruikelijke manier, waarbij valuta-afdekking gekocht moet worden om zich te beschermen tegen wisselkoersschommelingen van gewone valuta. Bovendien maakt het valutaspeculatie overbodig. Ik ben een groot voorstander van het de wind uit de zeilen nemen van speculatie ten gunst van een stabiele reële economie. Het lijkt mij een probaat middel hiervoor.

Civics

Dit is een manier om lokale maatschappelijke activiteiten te financieren zonder de lokale overheidsbegroting te belasten. De stad vraagt van haar bewoners een Civicsbijdrage. Een Civic is een elektronische geldeenheid die de stad uitgeeft. Bewoners kunnen die verdienen met activiteiten die bijdragen aan sociale, educatieve en/of ecologische projecten van de stad, wijk of regio. Deze projecten zijn eerst democratisch, publiekelijk vastgesteld en de gewenste resultaten ervan meetbaar omschreven Een civic kan bijv. een uur arbeidstijd bedragen, met voor iedereen hetzelfde tarief. Goede doelenorganisaties coördineren uitvoering van de activiteiten. Zij worden gecontroleerd door een daartoe in het leven geroepen organisatie, vergelijkbaar met een accountantskantoor. De gevraagde maatschappelijke inspanning van de burgers zou je kunnen vergelijken met militaire dienstplicht. Maar dan dus niet tegen oorlog maar voor duurzaamheid. Bewoners kunnen volgens vrijemarktprincipes civics omruilen voor gewoon geld. Mensen die met hun maatschappelijke activiteiten meer civics verdienen dan ze aan de overheid moeten afdragen, kunnen ze verkopen aan mensen die liever geen maatschappelijke taken uitvoeren.

Speciaal in een tijd van economische teruggang is er vanzelf al meer arbeid beschikbaar; mensen popelen om met civics een alternatieve inkomstenstroom aan te boren. Het proces kan op specifieke segmenten van de bevolking worden gericht. Bijvoorbeeld op jongeren als er veel jeugdwerkloosheid is. Het is stimulering door de overheid zonder dat er schuld wordt geschapen. Er zijn al gemeentes die hiermee of met vergelijkbare middelen werken.

C3 Commercial Credit Circuits

Dit is het door de Nederlandse organisatie STRO in het leven geroepen systeem, dat op basis van eigen software (Cyclos) een kring van gebruikers elektronisch met elkaar hun wederzijdse diensten laat verrekenen. Ik schreef hier al eerder over. In Alkmaar is op basis hiervan de vix ontwikkeld. Dat is de plaatselijke munt, die de lokale economie bevordert door het geld vaker in de regio rond te laten gaan.  Je kunt als consument lid worden. Maar tevens nemen regionale bedrijven deel. Ook onderlinge kredieten tussen ondernemers zijn mogelijk, waardoor zij hiervoor geen commerciële banken meer nodig hebben.

Deze ideeën maken mij enthousiast. Zij geven aan wat wij zelf kunnen ondernemen om onze toekomst vorm te geven zonder dat we de commerciële banken enzovoort nodig hebben.