In april 2016 schreef de Volkskrant dat Nederlandse touroperators hun klanten gaan voorrekenen hoeveel ‘klimaatschade’ hun vakantiereis nu werkelijk veroorzaakt. De opgave van de totale ‘vakantievoetafdruk’ moest vanaf dit najaar verschijnen in brochures en op websites van een aantal reisaanbieders, zei brancheorganisatie ANVR. De vakantievoetafdruk is echter veel lager dan de klimaatschade. Ik was benieuwd of de reisbranche dat duidelijk zou gaan maken. Een speurtocht op internet leverde mij nu (half november) echter nog niets op. Is het eigenlijk wel mogelijk om voor een vliegvakantie te kiezen als je de klimaatschade binnen verantwoorde proporties wilt houden?

Een groot deel van de Nederlanders gaat regelmatig op vliegvakantie. Als iemand dat aankondigt, hoor ik als standaard reactie: “Lekker, zeg!” of woorden van gelijke strekking. De norm is kennelijk dat dit goed is. Omdat ik geen zeur wil zijn en mensen hun goede gevoel niet wil bederven, zwijg ik doorgaans in een dergelijk gesprek. Maar gevoelsmatig sta ik hier heel anders in. Mijn eerste associatie is de klimaatverandering. Ik vind het niet eerlijk dat mensen op deze manier een flinke aanslag plegen op de levenskwaliteit van de mensen die na ons wellicht nog op de aarde zullen leven. Ik veronderstel dat nu zo ongeveer iedereen wel weet dat de klimaatverandering de toekomstige generaties grote problemen zal bezorgen. De opbrengst aan levenskwaliteit van een vliegreis staat naar mijn mening in geen verhouding tot de basisgoederen die wij wel nodig hebben om te leven, zoals voedsel, kleding en onderdak. Als wij rekening willen houden met de toekomst van onze kinderen moeten we zeer zorgvuldig kijken hoe we het klimaat kunnen sparen. Hoe dan ook is het volgens mij onverantwoord om de klimaatschade niet mee te wegen bij de keuze van een vakantie. Zouden we dan niet meer moeten vliegen? Ik pleit ervoor om daar een bewuste afweging in te maken. De eerste vraag is dan: Hoe groot is de bijdrage van een vliegvakantie aan de klimaatverandering?

Dat de CO2 uitstoot, die gekoppeld is aan alle fossiele energie die wij gebruiken, bijdraagt aan het broeikaseffect weten we wel. Maar dat die bijdrage 2 tot 4 keer zo groot is als deze uitstoot hoog in de atmosfeer gebeurt, is minder bekend. Toch is dat zo volgens Milieu Centraal. Om de bijdrage aan het broeikasaffect te berekenen moet de ecologische voetafdruk van een vliegvakantie daarom met zeker 2 vermenigvuldigd worden. De ecologische voetafdruk is van een vliegreis naar Lissabon is volgens vakantievoetafdruk.nl 0,34 hectare. Per wereldburger is er 2 hectare beschikbaar. Bij voetafdruknederland.nl  vind ik dat een Nederlander gemiddeld 6,34 hectare gebruikt. Dus met een vliegvakantie van een week soepeer je al een zesde van de voor jou beschikbare ecologische voetafdruk op, terwijl we als (wereldwijd gezien rijke) Nederlanders al meer dan drie keer teveel ervan voor onszelf innemen. Voor de berekening van de gevolgen van de CO2-uitstoot neemt de ecologische voetafdruk als maat de oppervlakte aan bos die nodig is om deze CO2-uitstoot te compenseren. Dat is dus nog niet de bijdrage aan het broeikaseffect. Om de bijdrage aan de opwarming van de aarde teniet te doen zou dus minimaal 2x 0,34 en dat is 0.68 hectare nodig zijn. Als we zouden willen voorkomen dat de aarde meer dan verantwoord opwarmt, lijkt dit mij roekeloos gedrag.

Zouden we vliegvakanties dan maar geheel achterwege moeten laten? Vakantie in een ver land levert ook waardevolle ervaringen op. Niet stoppen met vliegen, maar sterk beperkt vliegen lijkt mij een eerlijker keuze. Als we bijvoorbeeld per tien jaar een vliegvakantie doen, lijken mij persoonlijke voordelen en nadelen voor het (collectieve) milieu veel meer met elkaar in evenwicht.  Het draagt dan voor 1/60 bij aan het door jou veroorzaakte broeikaseffect.