De Engelse wetenschapsjournalist Mark Lynas, bekend van zijn boek Zes graden over de klimaatverandering, bespreekt in De mens als God negen ecologische grenzen die de mensheid in acht moet nemen om de planeet te redden. De klimaatgrens is daar een van, maar bijvoorbeeld ook de biodiversiteitsgrens. Anders dan in zijn vorige boek zet Lynas zich op veel plaatsen af tegen de milieubeweging.  Zo zouden “groenlinkse” (*) mensen door hun onrealistische pleidooi voor beperking van de welvaart schade toebrengen aan het streven klimaatverandering tegen te gaan. Je kan de Chinezen toch geen vlees ontzeggen nu hun welvaart eindelijk toeneemt? Zo krijg je hen nooit mee met de strijd tegen opwarming van de aarde. Als hun economie mag groeien zullen ze voorop gaan in het ontwikkelen van CO2-neutrale technieken, zo gelooft Lynas.

De stikstofgrens gaat over de milieubelasting door gebruik van kunstmest. De landgebruiksgrens over het maximaal beschikbare areaal voor het verbouwen van voedsel. En de zoetwatergrens geeft aan wanneer we meer zoet water gebruiken dan de aarde aankan. Volgens Lynas is het ondenkbaar dat zonder nieuwe technologieën als genetische manipulatie en kernenergie – waar de milieubeweging zich tegen verzet – de binnenkort negen miljard aardbewoners kunnen overleven. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de risico’s van deze technologieën – in dit licht geplaatst – acceptabel zijn. Uit het onderzoek naar genetisch gemanipuleerde voedselgewassen blijkt dat daar geen grote risico’s aan kleven. Het passeren van de kunstmestgrens en de landgebruikgrens zouden bijvoorbeeld tegengegaan kunnen worden door genetisch gemanipuleerde graansoorten te ontwikkelen, die direct stikstof uit de atmosfeer kunnen binden.  Daarmee wordt bemesting overbodig en komt er een eind aan de voor het milieu schadelijke overbemesting. Uitsluiten van kernenergie is ernstig. De feitelijke schade door een kernramp zoals in Fukushima is naar verhouding zeer beperkt. Dat geld ook voor Tsjernobyl. Maar nu bijvoorbeeld Duitsland besloten heeft te stoppen met kernenergie, brengen de vervangende kolencentrales een veel hogere CO2-uitstoot met zich mee, met alle consequenties van dien.

Alhoewel alle negen ecologische grenzen samenhangen met de klimaatgrens, kunnen overheden toch ook specifieke maatregelen nemen om te voorkomen dat de andere grenzen gepasseerd worden. Ondanks dat de CO2-uitstoot toch nog verder omhoog gaat, kan bijvoorbeeld het uitsterven van planten en dierensoorten tot binnen de biodiversiteitsgrens toch al afgeremd worden door wereldwijd effectieve afspraken over natuurbescherming te maken. De meeste planetaire grenzen zijn nog niet gepasseerd. De biodiversiteitsgrens wordt al ruim gepasseerd. Hierdoor wordt het vermogen van de natuur gratis milieudiensten te leveren, zoals het maken van schoon water en schone lucht, onverantwoord aangetast. Daartegen zijn snelle acties noodzakelijk. Van zoetwater komt er steeds minder, maar er is wereldwijd nog speelruimte binnen de grens. Het gevaarlijke gat in de ozonlaag rond de aarde is door effectief beleid op wereldniveau wel teruggedrongen tot binnen de ozongrens. Het kan dus wel. De klimaatgrens is wel reeds gepasseerd. Meer dan 1,5 graden opwarming is desastreus, maar pas als die te lang duurt. Er is nog hoop. We hebben een of twee eeuwen om alsnog afdoende maatregelen te treffen. Toekomstige CO2-afvang en –opslag kan het aantal CO2-deeltjes in de lucht terug namelijk terugbrengen tot acceptabele niveaus. Dat kost wel geld, maar is uiteindelijk veel goedkoper dan het klimaat te lang en te ver laten opwarmen.

Volgens Lynas kan toenemende welvaart heel goed op de lange duur binnen de planetaire grenzen gebracht worden. Lynas denkt evenwel dat we er zonder kapitalistische economische niet komen. Groei is onontbeerlijk om de oplossingen van milieuproblemen te kunnen betalen. Gewoon een rechtse visie dus: GroenRechts. Maar Lynas is wel een bondgenoot in de strijd voor een groene toekomst.

(*) De term “groenlinks” is m.i. verkeerd en misleidend vertaald uit het Engels, gezien de gelijknamige Nederlandse politieke partij. Die zet juist in op groene groei.